Biografie
Orsolya Réthelyi is universitair hoofddocent Nederlandse letterkunde en cultuurgeschiedenis, letterkundige, historica en literair vertaler. Ze leidt de Vakgroep Neerlandistiek van de Eötvös Loránd Universiteit Budapest (ELTE). Haar huidige onderzoek is gericht op interculturele en literaire transfer tussen Nederland/Vlaanderen en Oost-Europa, de verspreiding van oudere en moderne literatuur door middel van vertaling en bewerking, en de cultuurgeschiedenis en literatuur van migratie.
Abstract keynote Orsolya Réthelyi
Discipline: (vergelijkende) letterkunde, literatuur- en vertaalwetenschap, cultuurtransfers, entangled histories, interculturaliteit.
Vrijdag 29 augustus 2025 16.00uur Lokaal 01 D 001
Titel: Literaire ontmoetingspunten in de marges in tijden van illiberale democratieën
Migratie, literatuur en meertaligheid zijn onlosmakelijk met elkaar verbonden. De afgelopen decennia is binnen de literatuurwetenschap steeds meer aandacht gekomen voor de complexe interacties tussen deze elementen. Waar de focus traditioneel lag op nationale canons en literaire geschiedenissen, wordt nu een paradigmaverschuiving zichtbaar richting een grensoverschrijdende, globale benadering van literatuur (Sievers 2013).
De Duitse literatuurwetenschapper Ottmar Ette introduceert het concept Literaturen ohne festen Wohnsitz (literaturen zonder vaste woonplaats), waarmee hij literatuur beschrijft zoals reisteksten, werken van immigranten, etnische minderheden, Shoah-literatuur en vertalingen (Ette 2005). Volgens Ette is literatuur in de 21e eeuw cruciaal voor het overleven in een wereld waarin vreedzaam samenleven in diversiteit de grootste uitdaging vormt. Deze visie benadrukt literatuur als kennis in beweging en laat zien hoe migratie zowel culturele transfer mogelijk maakt als nieuwe literaire identiteiten genereert.
In deze lezing bespreek ik – aan de hand van voorbeelden uit mijn eigen onderzoek – hoe de migratie van mensen en teksten het literaire landschap hertekent. Mijn interesse gaat uit naar literatuur die zich beweegt aan de grenzen van talen, culturen en de literaire canon. Mijn positie als onderzoeker in Hongarije beïnvloedt mijn perspectief en vraagt soms om een activistische benadering. Culturele transfer fungeert daarbij niet alleen als verbindende kracht, maar ook als analytisch instrument om de mechanismen van illiberale democratieën bloot te leggen en de implicaties daarvan voor ons vakgebied zichtbaar te maken.
In mijn lezing staat de rol van meertalige en meerstemmige ontmoetingen centraal: hoe dragen zij bij aan de constructie van nieuwe identiteiten en esthetische vormen binnen de literatuur – en wat kunnen zij ons leren over de toekomst van literair onderzoek?